Leiðrétting fasteignaveðlána

Eftir fimm ár umtalsvert vesen og vandræði var frumvarp um leiðréttingu verðtryggðra fasteigna­veð­lána loks samþykkt lög frá alþingi í gær 16. maí 2014.

Full ástæða er til að óska landsmönnum öllum til hamingju með áfangann þó lögin leiðrétti minna en ráðlagt var og stórir hópar kaupenda verðtryggðra lána fái enn enga leið­réttingu. 

Hagsmunakór seljenda hávær mjög á lokaspretti, m.a. þaulreyndir sóló­istar: Pétur Blöndal, Árni Páll og Steingrímur J. sem sagði í Frbl. 10. maí sl.: „Maður eiginlega trúir þessu ekki ... á meðan hinir efnamestu fá skulda­niður­fellingar fá þeir sem standa verst lítið sem ekkert.“

Til grundvallar liggur rekstrarábyrgð seljenda og ríkisvalds á verðbólguskoti og geng­is­hruni sem olli forsendubresti seldra verðtryggðra lána/lánasamninga.

Innifalið í þeirri rekstrarábyrgð er m.a. loforðið um engin óeðlileg afskipti af verðlagsþróun sem leiði til hækk­unar neyslu­verðs­vísitölu umfram verðbólgumarkmið.

Fjármögnun hærri ársverðbólgu en sem nemur efri mörkum verðbólgumarkmiðs Seðlabanka Íslands ætti því að öllu eðlilegu að vera á ábyrgð seljenda verðtryggðra lána á frummarkaði með skuldabréf og á ábyrgð ríkisvaldsins til þrautavara sem löggjafi og eftirlitsaðili.  

Ef spurt er hvað hefur gerst er svarið þetta: Framkvæmda­vald ríkisvaldsins viðurkenndi loks ábyrgð sína á forsendubresti seldra verðtryggðra lánasamninga á fjármálamarkaði. Og nú hefur löggjafarvald ríkisvaldsins samþykkt að bæta hluta kaupendanna tjónið að hluta til, fyrir hönd seljendanna.

Bráðabirgðaleiðréttingin er umtalsvert léttvægari í krónum og aurum en fyrstu hug­myndir stóðu til en engu síður er ástæða að fagna milligöngu framkvæmda­valdsins og löggjafar­valdsins. Skref er a.m.k. stigið til aukinnar ábyrgðar á fjármálamarkaði og stemmingin hefur breyst.

Seljendur virðast vera að átta sig betur. Bjóða nú t.d. óverðtryggð fast­eignalán með fasta nafnvexti í allt að fimm ár, þ.e. ársvexti á bilinu sjö til átta prósent.

Svo háir nafnvextir - og hærri á viðbótarláni - eru auðvitað sannkallaðir okurvextir miðað við okkar ná­granna­lönd. Engu síður skárri kjör en að kaupa verðtryggt af því verðtryggðu fylgja enn áratuga þrældóms­fjötrar fullrar ábyrgðar á allri verðbólguþróun á allri plánetunni.

Afleiðuábyrgð sem í áratugi fram út lánstímann er velt 100% yfir á kaupanda almennan neytanda – einhliða skilmáli sem að sjálfsögðu er kolólöglegur að eðlilegum neytendarétti.